« ვაჟა-ფშაველა »

ავტორი: admin

თარიღი: 2014-11-26 12:32:56

ვაჟა-ფშაველა

ვაჟა-ფშაველა (ნამდვილი სახელი და გვარი ლუკა პავლეს ძე რაზიკაშვილი) (დ. 27 ივლისი (ძველი სტილით – 14 ივლისი), 1861, სოფ. ჩარგალი, დუშეთის მუნიციპალიტეტი — გ. 8 აგვისტო (ძველი სტილით – 27 ივლისი), 1915, თბილისი) — ქართველი პოეტი.

ვაჟა ფშაველა / დამსეტყვე ცაო

დამსეტყვე, ცაო, დამსეტყვე, 
აქა ვარ ჩემის თავითა, 
გულითა გაუტეხელი, 
მოუღალავი მკლავითა. 
რაც უნდა ჭირი მომკერძო, 
ბილწთ არ შავეკვრი ზავითა; 
მცნებას ვერ შემაცვლევინებ 
მოზღვავებულის ავითა!.. 
განა მარტო ვარ ამქვეყნად, 
სხვაც მრავალია ჩემფერა, 
ვისაც არავინ არ სწყალობს, 
წყევლას უბარებს ტერტერა. 
ის ვიცი, მითი ვნუგეშობ, 
გულიც მან გამიერთფერა. 
ხან მინდორ-ჭალებს დავთელავ, 
ხან შავაბიჯებ სერ-სერა; 
დავუკრავ მჭვარტლიანს ჩონგურს 
ათასჯერ, განა ერთხელა; 
და ზედ დავმღერებ იმასვე, 
რასაც დღესნამდე ვმღეროდი… 
მთავ, შენ ის ჩემი ნათქვამი 
გულ-მკერდზე დაიწეროდი! 
ბარო, წარბნი და წამწამნი 
იმ სიტყვით დაიკეროდი!.. 
ისევ მტერი ვარ იმისა, 
ვისაც დღესნამდე ვმტერობდი, _ 
იგივე მიყვარს, იგივე, 
ვისაც ამ სოფლად ვრჩეობდი. 
სანამა ვცოცხლობ, გულში მაქვს, _ 
კეთილსა ვყვანდე ზიარად; 
ვერ მივცემ მტერსა მამულსა 
საჯიჯგნად, დასაზიანად… 
ნუ გეგონებათ, დავლაჩრდი, _ 
ჯერ ისევა ვარ ფხიანად.

ვაჟა ფშაველა / გულს

გულო, ჩემს ხელთ ხარ ცოტა ხანს, 
შემდეგ იქცევი მიწადა, 
მანამა სცოცხლობ ჩემთანა, 
შენც უნდა იყო ბიჭადა! 
რაც-კი რამ სასიცოცხლოა, 
შესვი, დალიე ხარბადა: 
ზოგი გვირგვინად დაიდგი, 
ზოგი ჩაიცვი კაბადა, 
საწყევრად ისიცა კმარა, 
როცა ვიქცევით ლაფადა; 
როს მიწას ვიწვნეთ უგრძნობლად, 
ჭია-ღუების საჭმელად, 
აღარ გვეცალოს სატირლად, 
აღარც სიმღერის სათქმელად, 
სამარის ქვასა ზედ ეკრას 
ნარი და შამბი სანთელად; 
ცა სჭექდეს, წვიმაც დიოდეს, 
დილის მზეც ამოდიოდეს, 
ურიცხვი გუნდი ყვავილთა 
მიწიდამ გამოდიოდეს, 
სატრფო ჰკოცნიდეს სატრფოსა, 
ჩვენ ერთიც არ მოგვდიოდეს! 

1892 წ.

ვაჟაფშაველა / არაგვს

დაწუხებულმა, არაგვო, 
რო გნახე, გავიხარეო, 
სრულიად გამოვიცვალე, 
წელშიაც ავიხარეო. 
რა ლამაზია, წყეულო, 
შენთ ზვირთთა ლაღნი ჩქერანი, 
გააფთრებულსა ტალღასა 
კლდეს რო წაუვლენ თქერანი! 
შენ თვალს გარიდებ მაშინა, 
მთებისკე მწადის ცქერანი, 
უნდომლად მამინდებიან 
ბედკრულს ბედკრულნი მღერანი. 
გულიც იქ იწევს, თვალიცა, 
იქ რო მაღალი მთებია, 
ვინც რომ გიჟმაჟი გაგზარდა, 
ვის ძუძუც პირში გდებია, _ 
იმათ კალთაზემც მოვკვდები, 
მათ ლოდი გულსამც მდებია! 
ზაფხულში აყვავდებიან 
მკერდნიც კი სალის კლდისანი, 
ყვავილთ პირს ეკონებიან 
ცივნი ნამცვრევნი ცისანი. 
გაჰყუჩებია ნიავსა 
ჯიხვი, ყელ-ყურით ლამაზი, 
აღარ აჩხერებს ქვიშათა 
კლდით კლდეზე მხტომი გავაზი. 
ხან რომ ცა მაიღრუბლება, 
ჩაბნელდებიან ხევები, 
გაჩნდება მეხთა ტკრციალი, 
ათრთოლდებიან ხეები, 
კლდეებზედ დაიკეცება 
სვავთა და არწივთ ფრთეები. 
თმებს უკუიყრის ნაკადი, 
ცისაკ დაიწყებს ცქერასა, 
შაჰყურებს გაოცებული 
შავის ღრუბლების მღერასა. 
რა ყურმა უნდა გაუძლოს 
იმ მთების გულის ძგერასა?! 
ხშირად მოხეთქილს წვიმასა 
სიპისა აქვის ღარები, 
აქა-იქ გაიმტვრევიან 
პირგაშაული ღვარები. 
იზიდებიან შენკენა 
ის გრძნობისაგან მთვრალები, 
იმათ ვეღარა დაიჭერს, 
თუნდ რკინის დახვდეს კარები! 
ახლა ავდარიც გადიყრის 
და მზეც გადივლის გორასა, 
ნაწყვეტ-ნაწყვეტი ნისლები 
ხევებში სდგამენ გორასა. 
ვეღარა ჰბედვენ ბეჩავნი 
მთებისად მეხის სროლასა, 
მაგრამ ფიქრობენ ვაჟანი 
სახვალიოდაც ბრძოლასა!

ვაჟა ფშაველა / ნატვრა

კლდე უნდა იყო, სალი კლდე - 

მიწავ, რადა ხარ ფხვიერი, - 

რომ ვერა სთხრიდეს საფლავებს 

ქარჩით მოხუცი ხნიერი. 

რატომ არვისგან იძლია 

შენი სამეფო ძლიერი? 

არ იქნა, ლეშით არ გაძღა 

ეგ შენი ხახა მშიერი? 

რამდენი კენჩხა გამოჰხარ, 

რამდენი მკლავი ძლიერი? 

რამდენი სახე ქალისა, 

ელვა - მთათ შუა რეული, 

თვალები - მთვარე მომწყდარი, 

წყვდიადში გამორეული, 

წელია დილის მზის სხივი, 

ვარდებში ჩამორეული. 

იმასაც ამას უპირობ, 

ვინც მე მინათებს ღამითა, 

ვისთვისაც სიცოცხლე მწყურან 

ამ ბეჩაურის ჟამითა, 

დაჰშალო, დაანაწილო 

ძვლები და ლეში კანითა? 

ზეზეურ დარჩეს, ღვთის მადლსა, 

ყელ-გამოჭრილი დანითა, 

რომ ფერფლი ჩემის ლეშისა, 

გადატანილი ქარითა, 

მიეხლოს იმის ნაშთის ფერფლს, 

განედლებული ცვარითა. 

მზემაცა ნახოს, მთვარემაც, 

ცამ ვარსკვლავების ჯარითა 

და გაზაფხულის იამა 

მის ანგელოზის თვალითა. 

1889 წ.

ვაჟა ფშაველა / სოფლის წესი ასეა

სოფლისა წესი ასეა: 
ჩვენ წავალთ, სხვანი რჩებიან; 
მკვდრების მაგივრად მალედვე 
მეორეები ჩნდებიან. 
სიცოცხლეს სიცოცხლე უყვარს, 
ეს მიტომ დადვა წესადა; 
სიკვდილი გაუჩენია 
მას თავის გასაკვებადა. 
იმიტომა სძულს უძულური, 
ვით ტანსაცმელი ძველია: 
რომ უყვარს ნორჩი, ახალი, 
მით დაიმშვენოს წელია. 
დავიხოცებით, სიყვარულს 
საკუთარს, ნადებს გულადა, 
ვკარგავთ პირადად და ვფიქრობთ 
საქვეყნოდ დაკარგულადა. 
მკვდარნი ვეკარგვით სიყვარულს, 
ის ისევ რჩება ცხოვლადა, 
დაფრინავს, როგორც ფარვანა, 
საამო, კარგი ყოვლადა, 
გულის ძგერა აქვს სამეფოდ, 
ვნებათ ღელვა ჰყავს მშობლადა. 
ცოცხლებს უძგერებს კვლავ გულსა, 
შიგ ია-ვარდის მრგველია, 
იმისგან ჰყვირის ირემი, 
მისით დაფრინავს შველია; 
მისგანა გალობს ბულუბლი, 
მისგნითვე მწვანობს ველია, 
იმისგან ხარობს ბუნება - 
უკანასკნელი მწერია… 
ზღვაში იღუპვის ჭაბუკი, 
თავის სატრფოსთვის ხელია. 
დიდება ქვეყნის შემომქმედს, 
რა კარგად დაუწერია!.

ვაჟა ფშაველა / ომის წინ ჯარის სიმღერა

გული გავლესოთ გრძნობითა, 
საცაა დაჰკრავს ნაღარა; 
ერთი დავსძახოთ ქართულად, 
ხვალ არ გვეცლება, აღარა; 
ხვალ გვინდა ცემა მტრისადა, 
ხმლის ქნევა, ფარის ფარება, 
შავის, შავხალის ხანჯრისა 
მტრისად გულ-ღვიძლში ტარება. 
სისხლის სმა ღვინის მაგივრად, 
ცხენთა ფიცხელთა მალება. 
დაე, იტირონ დედათა 
შვილთა ლაშქარში წასვლაზე: 
ან ვისახელოთ, ან გავწყდეთ 
ომში პირველად ჩასვლაზე. 
იხილოს მიწამ მშობელმა: 
გული გვაქვს პაპათეული, 
სისხლი გვიფუის ძარღვებში, 
სისხლი ლაშქრობას ჩვეული, 
მკლავიც გვაქვს შამქორს ნაცადი, 
არა ვართ გამორჩეული!