EVPATORI Web Resources
გამოკითხვა
მოგწონთ ნოველები - ჩვენი საქმე
დარეგისტრირებული მომხმარებლები
maizer
დიმიტტი
Kaiadamiani
Vanga
ადვოკატიი
« დიაბეტიანის კვება, ცხოვრების წესი და ფიზიკური დატვირთვა »
კატეგორია: იყავით ჯანმრთელიავტორი: admin
თარიღი: 2018-02-19 14:12:42
შაქრიანი დიაბეტის განვითარების ერთ-ერთ მნიშვნელოვან რისკის ფაქტორს წარმოადგენს ნახშირწყლებითა და ცხიმებით მდიდარი საკვების, ასევე ალკოჰოლური სასმელების ჭარბი მოხმარება და აქედან გამომდინარე - ჭარბი წონა.
უნდა ითქვას, რომ ტიპი 2 დიაბეტის განვითარების რისკი ჭარბ წონასთან ერთად პროგრესულად იზრდება, ორივე სქესის წარმომადგენლებში.
აღსანიშნავია, რომ ყველა მსუქანი და ჭარბწონიანი არ ავადდება დიაბეტით და ტიპი 2 დიაბეტის მქონე ყველა ადამიანი მსუქანი არ არის. ჭარბი წონისა და სიმსუქნის ფონზე დიაბეტის განვითარების ალბათობა დამოკიდებულია რამდენიმე რისკის ფაქტორზე:
აბდომინალური ცხიმის (მუცლის ცხიმი) რაოდენობა - მუცლის ცხიმის სიჭარბე იწვევს ინსულინის ნორმალური მოქმედების დარღვევას კუნთებში, ცხიმოვან ქსოვილსა და ღვიძლშიც. მუცლის არეში დიდი რაოდენობით ცხიმის დაგროვებისას ხშირად ვითარდება ინსულინრეზისტენტობა (პერიფერიული ქსოვილების მგრძნობელობის დაქვეითება ინსულინის მიმართ) და ინსულინის დონის კომპენსატორული ზრდა სისხლში.
შაქრიანი დიაბეტისადმი გენეტიკური მიდრეკილება (წინაპრებში ამ დაავადების შემთხვევები);
კუჭქვეშა ჯირკვლის მიერ ინსულინის გამომუშავებასთან დაკავშირებული დეფექტები და სხვ.
კვების მნიშვნელობა შაქრიანი დიაბეტის დროს
კვების ფაქტორი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი რგოლია შაქრიანი დიაბეტის მკურნალობის სქემაში. ბევრს ჰგონია, რომ დიეტას იცავს, თუმცა გამოკითხვის შემდეგ აღმოჩნდება, რომ არც ისე გათვითცნობიერებულია.
დიაბეტის ჩამოყალიბების შემთხვევაში ადამიანს ეზღუდება ნახშირწყლებითა და ცხიმებით მდიდარი საკვები (თუმცა რიგ შემთხვევაში შეზღუდვა ცილებსაც ეხება), მაგრამ ყველა ნახშირწყლის მოხმარება როდი იკრძალება. ნახშირწყლები სხვადასხვა სახისაა:
მარტივი ნახშირწყლები (გლუკოზა, გალაქტოზა, ფრუქტოზა);
შედარებით რთული ნახშირწყლები (საქაროზა, ლაქტოზა, მალტოზა);
რთული ნახშირწყლები (სახამებელი, გლიკოგენი და ცელულოზა).
მარტივი ნახშირწყლები სწრაფად შეიწოვება ორგანიზმის მიერ. მას "სწრაფ შაქრებს" უწოდებენ. ესენია - ჩვეულებრივი შაქარი (საქაროზა), ხილის შაქარი (ფრუქტოზა); რძის შაქარი (ლაქტოზა); ყურძნის შაქარი (გლუკოზა);
ალაოს შაქარი (მალტოზა); მათ შეიცავს - შაქარი, თაფლი, მურაბა, საკონდიტრო ნაწარმი, წვენები, ტკბილი სასმელები და სხვ. სწორედ "სწრაფი" ნახშირწყლების შემცველი პროდუქტები ეკრძალებათ დიაბეტიანებს.
რთული ნახშირწყლებიც შეიწოვება ორგანიზმის მიერ, მაგრამ შედარებით ნელა და მათ "ნელ" ნახშირწყლებს უწოდებენ. მათ შეიცავს: მარცვლეულიდან დამზადებული ყველა პროდუქტი (პური, მაკარონის ნაწარმი, სიმინდი), ასევე კარტოფილი, ლობიო, ბარდა. ამ პროდუქტების მიღება შეიძლება შეზღუდული რაოდენობით.
არსებობს ნახშირწყლები, რომლებიც არ შეიწოვება ორგანიზმის მიერ. ასეთია უჯრედისი, მცენარეული ბოჭკოები და სხვა. უჯრედისი არ შეიწოვება ორგანიზმის მიერ, მაგრამ ნაწლავებიდან წიდები გამოაქვს და დანაყრების შეგრძნებას ქმნის.
ასეთ სასარგებლო ნახშირწყლებს შეიცავს: ბოსტნეული, მწვანილი, ხილი, კენკრა, პარკოსნები (ლობიო, ბარდა, ოსპი), უხეშად დაფქული ხორბალი, ბურღულეული, მყარი ჯიშის ხორბლისაგან დამზადებული მაკარონის ნაწარმი.
აგრეთვე, აუცილებელია ცხიმების რაოდენობის შემცირებაც.
არცთუ იშვიათად, ტიპი 1 დიაბეტის მქონე პირი (ადრე მათ ინსულინდამოკიდებულებს ეძახდნენ) მიიჩნევს, რომ კვების შეზღუდვები მას არ ეხება, რადგან გარედან შეყვანილი ინსულინი ზრუნავს მის სისხლში შაქრის დონეზე. ეს გავრცელებული აზრია, მაგრამ მცდარი.
ყველა დიაბეტიანის კუჭქვეშა ჯირკვალი დაზიანებულია და ფიზიოლოგიურად ვერ გამოიმუშავებს საკმარისი რაოდენობით ინსულინს. დიეტის დაცვა ნებისმიერ შემთხვევაში ("ინსულინდამოკიდებულებშიც" და "ინსულინდამოუკიდებლებშიც") აუცილებელია, რადგან თუ დიაბეტიანმა მიიღო ჩვეულებრივ შაქარზე დამზადებული პროდუქტები, მოხდება სისხლში შაქრის შემცველობის მკვეთრი მატება, რასაც გარედან მიწოდებული ანუ ეგზოგენური ინსულინი ვერ მოაწესრიგებს.
ალკოჰოლური სასმელები
მაგარი სპირტიანი სასმელები, როგორიცაა არაყი, კონიაკი, ვისკი, რომი და ა.შ. მავნებელია ჯანმრთელობისთვის და მათ შორის, დიაბეტიანი პირებისთვისაც. რაც შეეხება ღვინოს (სახლში დაყენებული, ნატურალური, სუფრის მშრალი ღვინოები), ის შეიცავს უამრავ მიკროელემენტს, ვიტამინებს და პაციენტებს მცირე რაოდენობით (1-2 ჭიქა) მისი მიღებას არ ეკრძალებათ.
მშრალი სუფრის ღვინოები, განსაკუთრებით - წითელი, მეტად სასარგებლოა გულ-სისხლძარღვთა სისტემისთვის. ის თრომბის წარმოქმნას უშლის ხელს და ორგანიზმიდან მავნე ქოლესტერინს გამოდევნის.
შაქრიანი დიაბეტის დროს ალკოჰოლის მიღებასთან დაკავშირებით არის გარკვეული შეზღუდვებიც, კერძოდ, იგი დასაშვებია მხოლოდ მაშინ, თუ ლიპიდური (ცხიმოვანი) ცვლის ერთ-ერთი კომპონენტი - ტრიგლიცერიდები არ არის მომატებული.
დიაბეტიანის კვების რეჟიმი
დიაბეტიანის კვების რეჟიმი, უპირველეს ყოვლისა, დამოკიდებულია პაციენტის მკურნალობის რეჟიმზე. ინსულინზე მყოფი ადამიანისთვის ეს რეჟიმი უფრო მკაცრად დაცული უნდა იყოს. თუ ინიექციის შემდეგ კვება დაგვიანდა, შეიძლება შაქრის დონე სისხლში მკვეთრად დაეცეს და გამოიწვიოს ჰიპოგლიკემია.
რაც შეეხება ტაბლეტთერაპიაზე მყოფ ადამიანს, მისთვისაც, რასაკვირველია, განსაზღვრულია კვების რეჟიმი, მაგრამ ამ დროს ტაბლეტის მიღებიდან მცირე ხნით, მაგალითად, 10-15 წუთით კვების დაგვიანება ჰიპოგლიკემიას ნაკლებად გამოიწვევს.
დიაბეტიანს უნდა ჰქონდეს სამჯერადი კვება: საუზმე, სადილი, ვახშამი და მათ შორის წახემსებები ხილის, ბოსტნეულის სახით (პურის გარეშე). საათების განსაზღვრა ყველა ადამიანისათვის ინდივიდუალურია და გამომდინარეობს იქიდან, თუ რა სახის მკურნალობაზე იმყოფება, კერძოდ, რომელ ინსულინს რა დოზით იკეთებს, რომელ ტაბლეტს იღებს და ა.შ.
საერთოდ, დიაბეტიანმა ყოველთვის თან უნდა ატაროს რამდენიმე ნატეხი შაქარი და ბარათი წარწერით, რომ აქვს დიაბეტი.
კვება გრიპის ან სხვა დაავადებების შემთხვევაში
თუ დიაბეტიანი ავად გახდა, არ არის რეკომენდებული კვების რეჟიმის შეცვლა, მაგრამ თუ ვერ ახერხებს საკვების მიღებას ან აქვს ღებინება, რეკომენდებულია დიდი რაოდენობით სითხის მიღება - საათში, მინიმუმ, 1 ჩ/ჭ სითხე (უშაქრო), კერძოდ - წყალი, ტუტოვანი მინერალური წყალი, უკოფეინო ყავა და ჩაი.
აგრეთვე, ქათმის ხორცის ან ბოსტნეულის ზომიერად მარილიანი ბულიონი. ეს განსაკუთრებით კარგია მაღალი ტემპერატურისა და კუჭის აშლილობის დროს.
თუ ავადმყოფობის დროს დიაბეტიანს ჩვეულებრივ რეჟიმში კვება არ შეუძლია, უნდა მიიღოს საათში 1,5 გ ნახშირწყალი ანუ - 6 ცალი მლაშე კრეკერი ან 1 ნაჭერი პური; ანდა 1/2 ჩ/ჭიქა მოხარშული ბურღულეული; 1/2 ჩ/ჭ კარტოფილის პიურე; 1/3 ჩ/ჭ მოხარშული ბრინჯი; 1/3 ჩ/ჭ ხილის იოგურტი; 1/4 ჩ/ჭ ვაშლის პიურე; 1/2 ჩ/ჭ ხილის წვენი; 1 ჩ/ჭ ბულიონი.
პირამიდა
დღეისათვის საკვები პირამიდა, რომელიც შემუშავებულია ჰარვარდის ჯანმრთელობის ცენტრში, მსოფლიოს მრავალ ქვეყანაშია მიღებული. აქ თავმოყრილია რეკომენდაციები საკვების შესახებ; ნაჩვენებია, თუ რა პროდუქტი და რა რაოდენობით შეიძლება მიირთვათ დღის განმავლობაში:
6 ან მეტი ულუფა სახამებლის შემცველი ბურღულეული (მაგ: ყავისფერი ბრინჯი, წიწიბურა).
აუცილებელია ამ ჯგუფის სხვა პროდუქტიც მიიღოთ, უპირატესობა მიანიჭეთ პარკოსნებსა და ბურღულეულს. ყველაზე არასასურველია - კარტოფილი, პური.
3-5 ულუფა ბოსტნეული;
2-3 ულუფა ახალი ხილი;
2-3 ულუფა რძე ან რძის პროდუქტი (ცხიმის მცირე შემცველობით):
2-3 ულუფა ხორცი (საქონლის ან ფრინველის), თევზეული.
შეზღუდული რაოდენობით უნდა მიიღოთ:
ცხიმი (განსაკუთრებით - ცხოველური)
წითელი ხორცი, რაფინირებული თეთრი ბრინჯი, თეთრი პური, კარტოფილი, მაკარონის ნაწარმი.
"თეფშის მეთოდი"
ამ მეთოდით სარგებლობისას არაა აუცილებელი საკვების აწონა/გაზომვა, თვითონ თეფში მოგცემთ ულუფის განსაზღვრის საშუალებას. გაყავით ბრტყელი თეფში 4 ნაწილად:
საუზმე
1/4 ცილების შემცველი საკვები
1/2 სახამებლიანი საკვები
1/4 უნდა იყოს ცარიელი
დაამატეთ ბოსტნეული, მწვანილი, ხილი (1 ულუფა), 1 ულუფა რძის პროდუქტები.
ასეთი მიდგომით დღიურ რაციონს შეამცირებთ 1200-1500 კკალ-მდე.
სადილი
1/4 ხორცი, თევზი (ე.ი ცილის შემცველი პროდუქტები) - შემწვარი, მოშუშული (მომზადებისას გამოიყენეთ, რაც შეიძლება ნაკლები ცხიმი).
1/4 სახამებლის შემცველი პროდუქტი (ფაფა, სპაგეტი, მაკარონის ნაწარმი, პარკოსნები, სიმინდი, ბარდა, პური)
1/2 ბოსტნეული (რომელიც არ შეიცავს სახამებელს) - მწვანილი, მწვანე სალათა, კომბოსტო, სტაფილო და სხვა.
დაამატეთ ხილის ან ბოსტნეულის ერთი ულუფა.
ექიმი ნინო ჩარგეიშვილი
ჟურნალი "გზა"
(გამოდის ხუთშაბათობით)
COPYRIGHT © EVPATORI.GE / საავტორო უფლებები დაცულია
