სიახლის დამატება

EVPATORI Web Resources


გამოკითხვა

მოგწონთ ნოველები - ჩვენი საქმე

დიახ
არა
კარგად იკითხება
ვერ გავიგე
ამორალურია


დარეგისტრირებული მომხმარებლები

maizer

დიმიტტი

Kaiadamiani

Vanga

ადვოკატიი




« დედამიწის სტრუქტურა »

კატეგორია: ასტრონომია

ავტორი: admin

თარიღი: 2013-02-12 20:21:15

დედამიწის სტრუქტურა

დედამიწის სტრუქტურა (ინგლ. Structure of the Earth) — დედამიწის შინაგანი ნაწილი, რომელიც აერთიანებს ბირთვსა და მომიჯნავე გარსებს და ასევე მანტიას. მიუხედავად თანამედროვე ტექნიკური მიღწევებისა, დედამიწის სიღრმეთა შესახებ ცნობები მაინც მწირია. ყველაზე ღრმა ჭაბურღილი დაახლოებით ათასჯერ ნაკლებია დედამიწის რადიუსზე. თუკი დედამიწას წარმოვიდგენთ დიდი ვაშლის სახით, მაშინ ყველაზე ღრმა ჭაბურღილი მხოლოდ მის კანს გახვრეტდა.

დედამიწას გააჩნია ფენობრივი შიდა აგებულება. მყარი დედამიწის აღნაგობაზე მსჯელობენ გეოფიზიკური, უპირველეს ყოვლისა, სეისმური მეთოდების საფუძველზე. ამასთანავე დედამიწის ზედაპირზე ახდენენ აფეთქებას, რათა აღნიშნონ თუ რა სიჩქარით ვრცელდება აფეთქებით გამოწვეული რყევა. ამ მონაცემების მიღების შემდეგ, მკვლევარები საზღვრავენ, რომელი ქანები გაიარა სეისმურმა ტალღებმა. სხვადასხვა ქანში სეისმური ტალღების გავლის სიჩქარე სხვადასხვაგვარია.
უშუალო დაკვირვებისათვის ხელმისაწვდომია მხოლოდ დედამიწის გარსი - დედამიწის ქერქი (A). დადგენილია რომ დედამიწის ქერქი მკვეთრადაა გამოყოფილი მის ქვეშ მდებარე მანტიისაგან ე. წ. მოხოროვიჩიჩის ზედაპირით. განარჩევენ დედამიწის ქერქის ორ ძირითად ტიპს - კონტინენტურსა და ოკეანურს. კონტინენტური ქერქი შედგება ზედა - დანალექი ფენისაგან, შუა - „გრანიტული“ ფენისაგან და ქვედა - „ბაზალტური“ ფენისაგან. ოკეანურ ქერქში დანალექი ფენა თხელია, „გრანიტული“ - საერთოდ არ არის, ხოლო „ბაზალტური“ ფენის სისქე დაახლოებით 5 კმ უდრის.
მანტია შედგება 3 ფენისაგან და ვრცელდება მოხოროვიჩიჩის ზედაპირიდან 2900 კმ სიღრმეზე (დედამიწის ბირთვამდე). B ფენის ზედა ნაწილი, რომელიც უშუალოდ ქერქს მოსდევს, ცნობილია სუბსტრატის სახელწოდებით და ქერქთან ერთად შეადგენს ლითოსფეროს. დედამიწის ბირთვის საშუალო რადიუსი დაახლოებით 3,5 კმ უდრის და იყოფა გარეგან ბირთვად (E), გარდამავალ ზონად (F) და შიგაბირთვად (G), რომლის რადიუსია 1,3 ათ. კმ. მანტია მოიცავს დედამიწის (ატმოსფეროს გარეშე) 83 % და მასის 67 %.
დედამიწის ბირთვი დედამიწის ცენტრალური ნაწილია, რომელიც შემოსაზღვრულია 3470 კმ საშუალო რადიუსის მქონე სფერული ზედაპირით. მდებარეობს 2900 კმ სიღმეზე მანტიის ქვემოთ. დედამიწის ბირთვს ყოფენ გარეგან ბირთვად (E ფენა), გარდამავალ ზონად (F ზონა) და შიგაბირთვად (G ფენა). მის შესახებ ცოტა რამ არის ცნობილი. ყოველი ინფორმაცია მიღებულია არაპირდაპირი გეოფიზიკური და გეოქიმიური მეთოდებით.
აღსანიშანვია, რომ დედამიწის წიაღში ტემპერატურა სიღმესთან ერთად მატულობს : კონტინენტური ქერქის ქვეშ იგი 600-700 °C ტოლია, მანტიაში (C ფენაში) - 1500-1800 °C, ბირთვში (სავარაუდოდ) 4000-5000 °C არ აღემატება.